Wstęp

Jednym z fundamentów ustroju demokratycznego w naszym kraju jest samorząd terytorialny, którego podstawowym ogniwem jest gmina. Potwierdza to zapis w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która w rozdziale VII art. 163 mówi: „Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego”. W ustawie zasadniczej zawarto też tak fundamentalne dla działalności gminy zapisy, jak to, że jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną, że przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe, a ich samodzielność podlega ochronie sądowej.

W Konstytucji podkreślono jednocześnie, że gmina powinna wykonywać „zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej”.

Powyższe zapisy potwierdzają znaczącą rolę, jaką ustawodawca przywiązuje do roli i zadań gminy. Wzrost jej znaczenia w społeczno-politycznym krajobrazie naszego kraju datuje się od przemian ustrojowych na przełomie lat 80. i 90. Fundamentalnym aktem prawnym regulującym zakres działania i zadania gminy jest Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku.

Podobnie jak w Konstytucja podkreśla ona, że „do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów”, a do zadań własnych gminy należy „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty”.

Warto przypomnieć niektóre z podstawowych zapisów Ustawy, mówiących o tym, że zadania własne gminy obejmują w szczególności sprawy:

1)  ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,

2)  gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

4)  lokalnego transportu zbiorowego,

5)  ochrony zdrowia,

6)  pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,

7)  gminnego budownictwa mieszkaniowego,

8)  edukacji publicznej,

9)  kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

11) targowisk i hal targowych,

12) zieleni gminnej i zadrzewień,

13) cmentarzy gminnych,

14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,

15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,

16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,

17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej,

18) promocji gminy,

19) współpracy z organizacjami pozarządowymi,

20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Powyższe zapisy ustawowe określają, jak szeroko są traktowane zadania gminy. Aby je odpowiednio wypełniać, gmina może stanowić prawo lokalne, jak na przykład plan przestrzennego zagospodarowania terenu oraz strategia rozwoju.

Celem niniejszego opracowania pod tytułem „STRATEGIA GMINY DZERZĄŻNIA” jest przedstawienie samooceny działalności oraz próba określenia potencjału rozwojowego gminy.

Potencjał ten uzależniony jest od następujących czynników:

l    endogenicznych – ziemi, klimatu, surowców, warunków topograficznych, kapitału, itp.

l    egzogenicznych – wpływu polityki państwa, uwarunkowań politycznych lub gospodarczych, zależności od innych czynników zewnętrznych.

Dokument ten ma za zadanie przedstawić nie tylko to, czego już dokonano w zakresie wykorzystania czynników endogenicznych oraz egzogenicznych na działalności gminy, ale także nakreślić główne zadania, jakie stają przed samorządowcami.

Nie należy zapominać, że działalność urzędu gminny obejmuje nie tylko wyliczone powyżej ustawowe zadania, ale w obliczu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej musi się szczególnie skupić na promocji swojego terenu oraz na pozyskiwaniu środków poza budżetowych, które można by przeznaczać na rozwój infrastruktury. Połączenie tych kierunków działania powinno zachęcić do inwestowania przedsiębiorców, a także inicjować aktywność mieszkańców gminy.

Bardzo ważnym zagadnieniem, stwarzającym ogromne szanse, ale stawiającym też przedewszystkim nowe zadania, jest bliskie członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Coraz bardziej konieczna jest znajomość zasad funkcjonowania struktur lokalnych działających w krajach Unii Europejskiej, dzięki czemu możliwe będzie rozpoznanie potrzeb lokalnych, sposobów ubiegania się o fundusze strukturalne oraz sposobów ich wykorzystania.

Gmina Dzierzążnia jest gminą rolniczą położona na dość dobrych glebach, o dużym potencjale rolnym. Do atutów należy też stosunkowo niewielka odległość od aglomeracji warszawskiej i dość dobre połączenia komunikacyjne. Nie należy też zapominać o walorach związanych z nie zanieczyszczonym środowiskiem naturalnym.

Potencjał rozwojowy gminy napotyka jednak na znaczące bariery: stosunkowo wysokie bezrobocie, migracja młodych wykształconych ludzi do miast, ubożenie lokalnej społeczności i brak środków na rozwój produkcji, ogólne spowolnienie gospodarki w ostatnich latach, co ma wpływ na brak inwestycji, itp.

W poniższym opracowaniu szczegółowo przedstawiono te zagadnienia, co – mamy nadzieję – stanie się punktem wyjścia do wspólnych działań i osiągnięcia celów pokrywających się z oczekiwaniami mieszkańców naszej gminy.